مقالات
عسل چیست؟
عسل چیست؟
عسل نتیجهی همکاری شگفتانگیز میان طبیعت و زنبور عسل است.
اگر بخواهیم ساده بگوییم، عسل چیست؟ عسل مادهای شیرین و طبیعی است که زنبور عسل از شهد گلها به دست میآورد و پس از انجام تغییرات آنزیمی در کندو، آن را به یکی از مغذیترین مواد غذایی جهان تبدیل میکند.
زنبورها شهد گلها را جمع میکنند، آن را در بدن خود با آنزیمها ترکیب کرده و در سلولهای مومی کندو ذخیره میکنند. در این فرآیند، قندهای پیچیده به قندهای سادهتر مثل فروکتوز و گلوکز تبدیل میشوند و همین ترکیب طبیعی است که عسل را ماندگار و مفید میسازد.
تاریخچه عسل؛ هدیهای از دل تاریخ
قدیمیترین شواهد مربوط به زنبور عسل، به حدود ۴۰ میلیون سال پیش بازمیگردد. انسان از هزاران سال قبل با این مادهی شیرین آشنا بوده است. نقاشیهای دیواری در غارهای اسپانیا نشان میدهد که انسانهای اولیه در حال برداشت عسل از شکاف سنگها بودهاند.
از همان دوران، عسل نهتنها خوراکی، بلکه دارویی طبیعی برای درمان زخم، سرفه، گلودرد و بسیاری از بیماریها بوده است.
عسل در قرآن
در قرآن آمده است که به زنبور عسل وحی کردیم، این نشان از ارزش بسیار بالای این موجود در هستی و نقش پررنگ و قابل تفکرش دارد و همچنین میفرماید: << در ماده ای که از بدن زنبور عسل بیرون می آید شفا برای مردم قرار دادیم>> و به راستی چیست این عسل ؟
عسل در ایران؛ ریشهای کهن و اصیل
ایرانیها از نخستین ملتهایی بودند که به زنبورداری پرداختند.
کشف دشنهای مفرغی با طرح زنبور عسل در لرستان (مربوط به ۳۰۰۰ سال پیش) گواهی بر این تاریخ طولانی است. در دوران هخامنشیان، عسل جایگزین شکر بود و زنبورهای ایرانی باستان در دل کوهها و جنگلهای بلوط و هیرکانی زندگی میکردند.
نژاد بومی زنبور عسل ایران، هنوز هم در مناطق زاگرس و البرز یافت میشود و یکی از پُرمقاومتترین نژادهای زنبور در جهان است.
عسل چگونه تولید میشود؟
وقتی میگوییم «عسل چیست»، نمیتوان از هنر شگفتانگیز زنبورها نگفت.
زنبور عسل با خرطوم خود شهد گلها را میمکد و در کیسهی عسلی جمع کرده و سپس در داخل حجره های مومی ذخیره می کند و معمولا در شب فرآیند تغلیظ و تبدیل به عسل طبیعی انجام شود.
درون کندو، زنبورها با بال زدن، رطوبت شهد را کاهش داده و آنزیمهایی به آن اضافه میکنند. این آنزیمها باعث تبدیل قندهای پیچیده به قندهای سادهتر میشوند. در نهایت، وقتی رطوبت به حدود ۱۸٪ میرسد، زنبورها سلولهای مومی را با موم میپوشانند و در این حالت عسل به کیفیت لازم برای ذخیره سازی رسیده است.
ترکیبات عسل
عسل طبیعی فقط قند نیست؛ ترکیبی است از بیش از ۲۰۰ مادهی مفید شامل:
قندهای ساده (گلوکوز و فروکتوز)
اسیدهای آمینه
ویتامینها و مواد معدنی
آنزیمها و ترکیبات آنتیاکسیدانی مانند پلیفنولها و فلاونوئیدها
همین ترکیباتاند که به عسل، عطر، طعم، رنگ و خواص درمانی منحصربهفردش را میدهند.
انواع عسل طبیعی در ایران
ایران با تنوع گیاهی گستردهاش، از بهترین تولیدکنندگان عسل در جهان است.
از جمله عسلهای شاخص ایرانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
عسل گون گزانگبین، عسل آویشن، عسل گشنیز، عسل یونجه، عسل کنار، عسل مرکبات، عسل اقاقیا، عسلک بلوط، عسل شوید، عسل زرشک و عسلک ترنجبین.
هر کدام از این عسلها، طعم، رنگ و خواص درمانی مخصوص به خود را دارند.
انواع عسل در بازار
در بازار ایران از لحاظ تولید سه نوع عسل وجود دارد:
عسل طبیعی: تولید شده توسط زنبور از شهد گلها.
عسل تغذیهای: زنبور با محلولهای قندی تغذیه شده است.
عسل زنبورندیده (صنعتی): بدون دخالت زنبور، بهصورت شیمیایی تولید میشود.
تنها نوع اول، یعنی عسل طبیعی، دارای خواص درمانی و دارویی است.
چگونه عسل طبیعی را بشناسیم؟
در میان زنبورداران جملهای معروف است:
«عسل خوب را نمیشود شناخت، باید عسلفروش خوب را بشناسی!»
رنگ، طعم و غلظت تنها نشانههای تقریبیاند. بهترین روش برای اطمینان، خرید از تولیدکنندگان معتبر و صادق است؛ کسانی که فرآیند تولیدشان شفاف و قابل پیگیری است.
در برند اصیلانه، ما باور داریم که کیفیت عسل تنها با آزمایش عددی سنجیده نمیشود؛ بلکه با صداقت در تولید، سلامت زنبورها و پاکی مرتعها معنا پیدا میکند.
نتیجهگیری اصیلانه:
در اصیلانه باور داریم که دانش و آگاهی مصرفکننده، مهمترین ابزار برای مقابله با سودجوییهاست. تلاش ما این است که محتوایی واقعی، مستند و قابل اتکا تولید کنیم تا شما با خیال راحتتر انتخاب کنید.
با خرید از تولیدکنندههای مطمئن، از کیفیت محصول حمایت کنید و سهمی در حفظ سلامت جامعه و ارزشهای بومی ایران داشته باشید.
سؤالات متداول
آیا رنگ عسل نشانهی طبیعی بودن آن است؟
خیر. رنگ عسل به نوع گیاه و منطقهی تولید بستگی دارد، نه به طبیعی یا تقلبی بودن آن.
عسل آویشن معمولاً تیرهتر است، در حالیکه عسل گشنیز یا مرکبات رنگی روشنتر دارد.
بنابراین رنگ، نشانهی کیفیت نیست؛ بلکه منشأ گیاهی را نشان میدهد.
چرا بعضی از عسلها شکرک (رس) میزنند؟
شکرک زدن یا «رس بستن»، نشانهی طبیعی بودن عسل است.
عسلهای خالص و دارای گرده بالا و صاف نشده زودتر از بقیه عسل ها، در دمای پایین کریستالی میشوند.
در واقع عسل با رس بستن به حفظ کیفیت و حواص درمانی خود کمک میکند و این نیز یکی از شگفتیهای دیگر عسل است.
به عبارت سادهتر، رس بستن نشان دهنده عسل تقلبی نیست، بلکه یکی از ویژگیهای طبیعی آن است.
بهترین روش تشخیص عسل طبیعی چیست؟
بهترین روش، شناخت تولیدکنندهی معتبر است.
آزمایشهای شیمیایی میتوانند کمککننده باشند، اما همیشه دقیق نیستند، چون بسیاری از فاکتورها قابل دستکاریاند.
در برند اصیلانه باور داریم که شناخت زنبوردار، مرتع و نحوهی تولید از هر تست آزمایشگاهی مهمتر است.
آیا عسل طبیعی فاسد میشود؟
خیر، اگر عسل طبیعی باشد و مدت زمان مناسب در کندو مانده باشد و اصطلاحا عسل نارس نباشد و در جای خشک و خنک نگهداری شود، هیچوقت فاسد نمیشود.
البته باید در نظر داشت که عسل هرچه تازه تر باشد خواص بیشتری دارد و به مرور زمان از خواصش کاسته میشود.
وجود آنزیمها در عسل محیطی ضدباکتری و ماندگار ایجاد میکند.
عسلهایی از هزاران سال پیش در مقبرههای مصر پیدا شدهاند که هنوز قابل مصرفاند!
عسل طبیعی را در کجا نگهداری کنیم؟
بهترین محل، دمای اتاق و ظرف دربستهی شیشهای به دور از نور است.
نیازی به یخچال نیست؛ چون رطوبت زیاد ممکن است باعث جذب آب و تغییر کیفیت شود.
آیا هر عسل طبیعی خاصیت دارویی دارد؟
بله، تمام عسلهای طبیعی دارای خواص داروییاند، اما شدت و نوع آن بستگی به گیاه منبع شهد دارد.
برای مثال، عسل آویشن برای گلودرد مفید است، عسل گشنیز آرامبخش است و عسل گون خاصیت ترمیمکنندگی دارد.
تفاوت عسل طبیعی با عسل تغذیهای چیست؟
در عسل طبیعی، زنبور فقط از شهد گلها تغذیه میکند.
اما در عسل تغذیهای، زنبوردار برای افزایش تولید، به زنبورها شربت قند میدهد.
بنابراین عسل طبیعی خواص و ترکیبات ارزشمند بیشتری دارد و از نظر طعم، عطر و ماندگاری قابلمقایسه نیست.
آیا حرارت دادن به عسل ضرر دارد؟
در عسل طبیعی، زنبور فقط از شهد گلها تغذیه میکند.
اما در عسل تغذیهای، زنبوردار برای افزایش تولید، به زنبورها شربت قند میدهد.
بنابراین عسل طبیعی خواص و ترکیبات ارزشمند بیشتری دارد و از نظر طعم، عطر و ماندگاری قابلمقایسه نیست.