مقالات
چرا آزمایش برای تشخیص کیفیت عسل کافی نیست؟
چرا آزمایش برای تشخیص کیفیت عسل کافی نیست ؟
آزمایش عسل یکی از رایجترین ابزارهاییست که فروشندگان برای اثبات کیفیت محصول خود از آن استفاده میکنند. این آزمایشها شامل آیتمهایی مثل ساکارز، پرولین، HMF، رطوبت و... هستند. اما آیا واقعا میتوان با یک برگه آزمایش، به کیفیت و طبیعی بودن عسل پی برد؟
در این مقاله، با تکیه بر تجربهی اصیلانه و نظر کارشناسان زنبورداری، آیتمهای آزمایشگاهی عسل را بررسی میکنیم تا با دیدی آگاهانهتر خرید کنید و در برابر سودجوییهای رایج مقاومتپذیر باشید.
۱. ساکارز پایین = عسل طبیعی؟ لزوماً نه!
یکی از رایجترین باورها در بین مردم این است که عسل با ساکارز پایین، طبیعیتر و باکیفیتتر است. اما این گزاره همیشه برای تشخیص کیفیت عسل درست نیست. چرا؟
برخی گیاهان مثل زرشک، گشنیز، بومادران، سیاهدانه و... ذاتاً شهدی با ساکارز پایین دارند. حتی اگر زنبور از شکر تغذیه شده باشد، باز هم عدد ساکارز عسل تولید شده از این گیاهان، پایین باقی میماند.
مثلاً ممکن است به زنبوری که عسل زرشک تولید میکند، شبانهروزی شکر داده شده باشد اما آزمایش، ساکارز کمتر از ۲ را نشان دهد. درحالیکه این عسل از نظر ترکیب، بیشتر شکر است تا شهد!
از طرف دیگر، عسل طبیعی بهارنارنج که بدون شکر تولید شده، گاهی ساکارز بالاتر از ۷ دارد و با این حال، تأثیر درمانی چشمگیری روی بیماریهایی مثل میگرن دارد.
نتیجه: ساکارز پایین نشانه کیفیت نیست؛ بلکه تابعی از گیاه منبع شهد، نوع تغذیه و زمان برداشت عسل است.
۲. پرولین بالا، دیگر معیار خوبی، برای تشخیص کیفیت عسل نیست
پرولین در گذشته یکی از معتبرترین شاخصها برای تشخیص کیفیت عسل طبیعی بود، چون تنها از شهد گل و فعالیت زنبور بهدست میآمد. اما امروز چه؟
پرولین صنعتی قابل تهیه است و میتوان آن را به عسل افزود.
پیشتر رسیدن پرولین به عدد ۷۰۰ در آزمایش نادر بود؛ اما امروزه پرولین ۱۰۰۰ یا بالاتر در عسلهای ارزانقیمت هم دیده میشود.
میزان پرولین به نوع گیاه و زمان برداشت هم بستگی دارد. مثلاً عسل کنار و عناب معمولاً پرولین بالاتری دارند.
نکته مهم: حرارت دادن یا ماندن طولانیمدت عسل باعث کاهش پرولین میشود. این هم یکی از نشانههای کاهش کیفیت به مرور زمان است.
۳. HMF؛ دشمن یا بخشی از طبیعت عسل؟
HMF یا هیدروکسی متیل فورفورال، مادهای است که با حرارت دیدن یا گذشت زمان در عسل افزایش مییابد و گاهی به عنوان نشانه فساد معرفی میشود.
اما:
همه عسلها بهطور طبیعی مقدار کمی HMF دارند.
عسلهای تابستانه بهطور طبیعی HMF بیشتری نسبت به عسلهای بهاری دارند.
هنوز مشخص نیست که این ماده چه نقشهایی در خواص درمانی عسل دارد.
نتیجه: HMF بالا لزوماً نشانه عسل ناسالم نیست؛ باید در کنار دیگر عوامل بررسی شود.
۴. رطوبت بالا همیشه هم بد نیست!
رطوبت عسل میتواند روی ماندگاری و کیفیت اثر بگذارد، اما برای تشخیص کیفیت عسل همه چیز به عدد رطوبت بستگی ندارد.
عسلهایی مثل بهارنارنج ممکن است با رطوبت بالای ۲۵٪ خراب نشوند، اگر در کندو کامل رسیده و زود برداشت نشده باشند.
اما عسلهای جنوب کشور با رطوبت پایین ۱۰٪، اگر زود برداشت شده باشند، ممکن است ترش کنند یا خواصشان کاهش یابد
عسل ماده غذایی ضد ویروس، ضدقارچ و ضد باکتری اما !!!
درسته که عسل به عنوان یک ماده دارویی و ضد میکروب و قارچ و باکتری شناخته میشه، اما در داخل عسل طبیعی و دارویی نیز باکتریهایی وجود دارد که از داخل رودههای زنبور و شهد و گردهای که داخل کندو بوده و تخمیر شده میآیند که خاصیت پروبیوتیک دارند و برای بدن مفید است.
بعضی باکتریها هم در عسل طبیعی وجود دارند که در صورت اضافه شدن آب از بیرون به عسل یا زود برداشت شدن عسل از کندو امکان رشد پیدا کرده و ممکن است عامل ایجاد ترشی و تخمیر عسل شوند.
پس لزوما وجود باکتری در عسل مشکل ساز نیست بلکه در زمانی که عسل از کندو زود و خام برداشت میشود میتواند مشکل ساز شود.
پس راه تشخیص عسل خوب چیست؟
با توجه به آنچه گفتیم، دیگر نمیتوان به برگه آزمایش بهتنهایی اعتماد کرد. آیتمهای آزمایشگاهی قابل دستکاری هستند و میتوان با افزودنیها نتایج آنها را بهراحتی دستکاری کرد.
تنها راه تشخیص عسل باکیفیت، اعتماد به تولیدکنندهای درستکار، با تجربه و اخلاقمدار است. کسی که خودش در تولید عسل دخیل باشد و به سلامت محصولش ایمان داشته باشد.
نتیجهگیری اصیلانه:
در اصیلانه باور داریم که دانش و آگاهی مصرفکننده، مهمترین ابزار برای مقابله با سودجوییهاست. تلاش ما این است که محتوایی واقعی، مستند و قابل اتکا تولید کنیم تا شما با خیال راحتتر انتخاب کنید.
با خرید از تولیدکنندههای مطمئن، از کیفیت محصول حمایت کنید و سهمی در حفظ سلامت جامعه و ارزشهای بومی ایران داشته باشید.
سؤالات متداول
آیا ساکارز پایین همیشه نشانهی عسل طبیعی است؟
خیر. بعضی عسلها ذاتاً ساکارز پایین دارند، حتی اگر تغذیه شده باشند.
پرولین بالا یعنی عسل طبیعی است؟
نه. پرولین امروزه قابل ساخت است و نمیتواند بهتنهایی نشاندهنده کیفیت باشد.
آیا HMF در عسل مضر است؟
در حد طبیعی خیر. HMF زیاد ممکن است نشانه حرارت دیدن یا کهنگی عسل باشد، اما به خودی خود مضر نیست.
آیا عسل با رطوبت بالا خراب میشود؟
بستگی به نوع عسل و نحوه برداشت آن دارد؛ بعضی عسلهای با رطوبت بالا، سالم و ماندگارند.